Overheid én burgers zijn volgens de meeste mensen slecht voorbereid op ramp: 'We overschatten onze zelfredzaamheid' (2024)

Zowel de overheid als burgers zijn, volgens een meerderheid, onvoldoende voorbereid op een ramp of grote crisis. Toch peinst de helft er niet over om een noodpakket in huis te halen en heeft het volgens driekwart geen zin om je er zorgen over te maken.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 20.000 leden van het Opiniepanel. Organisaties die de kansen op crisissituaties in kaart brengen waarschuwen al langer dat de wereld verandert en dreigingen van alle kanten kunnen komen. Oorlogen rond Europa of het opwarmende klimaat: er zijn allerlei ontwikkelingen die ervoor zouden moeten zorgen dat de overheid én burgers op scherp staan.

Geen zin om zorgen te maken

Het tegendeel is waar: een grote groep (4 op de 10) geeft aan zelf slecht voorbereid te zijn op een ramp of crisis. Het maakt daarbij niet uit of ze in een risicogebied wonen of niet. Daarnaast denkt driekwart van de ondervraagden dat andere Nederlanders al helemaal niet goed voorbereid zijn op een dergelijke situatie.

"We zouden ons meer zorgen moeten maken, maar daar heb ik in ieder geval geen zin in. Wij als Nederlanders overschatten onze eigen zelfredzaamheid", zegt een deelnemer, die niet de enige is. Volgens bijna driekwart (72 procent) heeft het geen zin om je zorgen te maken, ook als er op korte termijn een ramp kan plaatsvinden.

'Niet nagedacht over noodpakket'

De overheid adviseert iedereen om een noodpakket aan te schaffen. Ongeveer 1 op de 5 (22 procent) heeft zo'n pakket al in huis. Vaak leggen mensen in deze groep uit dat ze geen compleet pakket hebben, maar een aantal noodmiddelen, zoals batterijen, flessen water of blikvoer. Of dat de spullen niet op één handige plek bij elkaar liggen, wat wel geadviseerd wordt.

Een even grote groep heeft er geen, maar overweegt wel een pakket samen te stellen. Ruim de helft (54 procent) heeft geen pakket en denkt er niet aan om er eentje te kopen. "Om eerlijk te zijn heb ik er nooit over nagedacht, maar ik vind het ook overdreven", vertelt iemand. "Ik ga ervan uit dat buren of mensen in het dorp elkaar helpen als het moet."

Geen vertrouwen in overheid

Ook zijn mensen (te) sterk afhankelijk geworden van technologie en de overheid, zo is te horen. "De Nederlander gaat ervan uit dat de overheid iedereen redt en dat grote rampen alleen in het buitenland gebeuren", vindt een deelnemer. Nog geen kwart (23 procent) denkt dan ook dat Nederlanders zelfredzaam genoeg zijn om langere tijd zonder stroom te overleven.

Maar veel vertrouwen in de overheid is er op dit vlak ook niet. Slechts eenderde (35 procent) verwacht dat de overheid in staat is daadkrachtig op te treden bij een ramp. Een veel grotere groep (60 procent) denkt van niet. "Voorbeelden te over van wanbeleid bij rampen", schrijft een panellid. "In Ter Apel krijgen ze het niet opgelost, tijdens corona veel zwalkend beleid. En veel mensen in Valkenburg zitten nog steeds met de handen in het haar, alle grote woorden ten spijt."

Onvoldoende informatie vanuit overheid

In gebieden die kwetsbaarder zijn voor rampen, zoals vlak bij een grote rivier, kerncentrale of natuurgebied, zijn mensen net zo sceptisch. Deze groep zegt ook in minderheid (31 procent) dat de overheid hen genoeg op de hoogte houdt over wat te doen als ze slachtoffer worden van een ramp.

Iemand die dicht bij een grote rivier woont, schrijft daarover: "Ik heb weleens een briefje gehad, maar dat is alweer zo lang geleden. Ik zou niet weten wat de overheid zal doen als de Maas naast ons overstroomt."

Niet snel geholpen bij ramp

Slechts 41 procent van alle panelleden denkt dat de overheid hen snel komt helpen bij een ramp waarbij de stroom uitvalt, er geen energie is en er geen drinkwater uit de kraan komt. De meeste mensen (57 procent) denken dat die hulp niet snel genoeg komt. Ook financiële ondersteuning bij grote overstromingsschade zal de overheid niet snel genoeg geven, denkt driekwart (76 procent). Veel van hen verwijzen naar de overstromingen in Limburg in de zomer van 2021, waarbij die steun langzaam op gang kwam.

Meer vertrouwen is er in een adequaat optreden van de overheidsinstanties bij een grote natuurbrand, maar dat vertrouwen richt zich meer op de hulpdiensten. "Ik denk dat brandweer, politie en ambulance nog steeds goed genoeg georganiseerd zijn", zegt een ondervraagde.

Hoeveel kans op rampen?

Hoe groot is de kans op verschillende rampen en crises? Als het gaat om een kernramp, waarbij radioactieve straling vrijkomt, en een overstroming van de zee, is die volgens panelleden kans klein. Geen onterecht voorgevoel, want ook de Nationaal Coordinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV), de instantie die hier onderzoek naar doet, acht deze rampen onwaarschijnlijk in Nederland.

Over een terreuraanslag, grote natuurbrand, een overstroming van een grote rivier of een economische crisis zijn de NCTV én mensen in het land minder gerust. Volgens meerderheden is de kans redelijk tot heel groot dat ons land de komende 5 jaar geteisterd wordt door deze rampen en crises.